شیرآلات صنعت آب متعلقاتی از سامانه های انتقال و توزیع آب هستند که عمدتا برای کنترل جریان، فشار و هوا به کار مـیرونـد. قطـع و وصـل جریـان، کنتـرل بـده، انحراف جریان، کنترل فشار و یا تخلیه هوا از اهم عملکرد شیرها هستند.سعی برآن داریم تا با بررسی انواع شیرآلات مورد استفاده در صنعت آب، راهنمای مناسبی برای شما عزیزان فراهم نماییم. لازم به توضیح اسـت کـه شـیرآلات مـصرفی در صنعت آب با توجه به ماهیت خاص، با سایر شیرآلاتی که در صنعت نفت، پتروشیمی، نیروگاهی و … استفاده میشـوند تفـاوت هـایی دارند. در این مقاله به بررسی انواع شیرهای قطع و وصل جریان پرداخته خواهد شد.
شیرهای قطع و وصل :
مزیت اصلی شیرهای قطع و وصل ایجاد حداقل افت فشار است که با توجه به موقعیت نصب آنها کـه ممکـن اسـت بـه صـورت مدفون و یا داخل حوضچه ایستگاه پمپاژ و یا شیرخانه باشند، دارای شرایط خاصی از نظر طراحی هستند. شیرهای قطع و وصل مـورد استفاده در صنعت آب عبارتند از:
- شیرهای کشویی
– شیرهای پروانه ای
- شیرهای توپی
- شیرهای کروی
شیرهای کشویی :
این شیر بیشتر در محله ایی به کار میرود که جریان سیال به طور کامل باز و بسته میشود. از خواص این شیر، کم بودن افـت فشار در طول آن است. لذا در سر راه لوله های طویل معمولا از این شیر استفاده می نمایند.
در این نوع شیرها معمولا اتصال شیر و لوله به وسیله فلنج و پیچ و مهره بوده و برای جلوگیری از نشتی بین فلنج شـیر و لولـه، واشـر آببندی گذارده میشود. قسمتی از شیر که در بالای بدنه قرار گرفته و به وسیله فلنج و پیچ و مهره به بدنه اتصال یافته، سـرپوش فلـزی نامیده میشود و به منظور محکم شدن و جلوگیری از نشتی بین بدنه و سرپوش، واشر گذارده شده است شیرهای کـشویی بزرگ اصولا باید قابلیت بسته شدن در حالت جریان کامل را داشته باشند ولی بعد از بسته شدن بایـد فـشار توسـط سـامانه کنارگـذر در طرفین شیر یکسان گردد و سپس اقدام به بازکردن شیر شود.
شیرهای کشویی از نظر آب بندی به انواع مختلف زیر تقسیم میشوند:
الف)شیرهای کشویی با سامانه آببندی فلز به فلز گوه ای شکل :
این شیرها به دلیل شرایط مناسب نصب به صورت مدفون و در اندازههای تا قطر ۳۰۰ میلیمتر، بیشتر در شبکه ها مورد اسـتفاده قرار میگیرند. نقطه ضعف اصلی این شیرها آسیب پذیری شدید در مقابل اجسام سخت موجود در خط لوله مانند ماسه و از بین رفتن آب بندی است.
ب) شیرهای کشویی زبانه لاستیکی :
این شیرها نسبت به شیرهای با سامانه آببندی فلز به فلز گوهای شکل مزایای بیشتری دارند چون اولا تاثیر اجسام سخت داخل خط لوله بر روی سامانه آببندی کننده بسیار کمتر است ثانیا حفرهای در کف شیر وجود ندارد تا اجـسامی در آن رسـوب پیـدا کـرده و مشکل زا شود.
ج) شیرهای کشویی با سامانه آب بندی فلز به فلز موازی :
این شیرها در سامانه های عادی مورد استفاده ندارند زیرا ابعاد بزرگ، وزن زیاد و قیمت بالایی دارند ولی در شـرایطی کـه اجـسام خارجی در خط لوله زیاد یا سرعت عبور آب بسیار بالا باشد، مورد استفاده قرار میگیرند.
د) شیرهای کشویی چاقویی :
این شیرها جزو شیرهای اصلی سامانه های فاضلاب هستند که در آنها دیسک از جنس فولاد ضد زنگ سـاخته میشود و لبه پایینی آن نسبتا تیز میباشد تا بتواند اجسام الیافی شکل را قطع کند.