کلرزن :

استفاده از کلر و کلرزن به عنوان یک گندزدای مؤثر جهت از بین بردن میکروارگانیزم های بیماریزا و نیز بعنوان یک اکسید کننده قوی از سابقه طولانی در صنعت آب برخوردار است. استفاده از کلر و یا به عبارتی کلر زنی آب به دلیل سهولت کاربرد و پائین بودن نسبی هزینه آن در مقایسه با سایر گزینه‌های گندزدایی آب هنوز هم معمولترین روش در بیشتر کشورهای دنیا و بخصوص کشورهای در حال توسعه می‌باشد.

کلریناسیون یک روش اساسی در کنترل کیفیت میکروبی آب آشامیدنی جهت تامین بهداشت عمومی است. از بین ترکیبات شیمیایی مختلف برای گندزدایی آب به کلر، برم، ید، پرمنگنات، ازن، و آب اکسیژنه می توان اشاره کرد. کلرزن مناسبترین و ارزان ترین روش است که به صورت کلر گازی ، هیپوکلریت کلسیم و هیپو کلریت سدیم (آب ژاول) استفاده می شود. مقدار حداقل کلر باقیمانده به منظور کنترل کیفیت میکروبی آب و مقدار حداکثر آن به منظور کنترل مشکلات مربوط به مزه و بوی آب و همچنین جلوگیری از تولید فراورده های جانبی سمی باید رعایت شود

از جمله مسائل مهمی که با افزایش جمعیت و گسترش تنوع فعالیتهای صنعتی و کشاورزی، گریبانگیر شبکه های توزیع آب می باشد، تأمین مناسب آب به لحاظ کیفی و کمی می باشد. کمترین تصفیه ای که در هر شبکه توزیع آب به منظور تامین آب با کیفیت مناسب، باید صورت گیرد، گندزدائی و کشتن باکتری های موجود در آب به طریقه فیزیکی یا شیمیائی است که از جمله متداول ترین روشهای مختلف گندزدایی آب، کلرزنی است و از جمله مباحث مهم در زمینه کلرزنی، میزان تزریق کلر است که باید به گونه ای انتخاب شود که هم میزان کلر باقیمانده در کلیه نقاط یک شبکه توزیع آب در محدوده استاندارد قرار گیرد، به نحوی که مقدار حداقل باقیمانده آن به منظور کنترل کیفیت میکروبی آب و مقدار حداکثر باقیمانده آن به منظور کنترل مشکلات مربوط به مزه و بوی آب و همچنین جلوگیری از تولید فراورده های جانبی سمی، رعایت شود و بعبارتی قابلیت اطمینان کیفی در شبکه توزیع آب برآورده گردد و هم هزینه مربوط به کلرزنی در شبکه، کمینه گردد.

کلرزنی چیست؟ :

میکروارگانیسم ها موجودات زنده میکروسکوپی هستند که در اکثر محیط های روی زمین، از جمله آب، یافت می شوند. میکروارگانیسم ها ممکن است به طور طبیعی در منابع آب موجود باشند، اما ممکن است از طریق فعالیت های انسان (از جمله تخلیه پسماندهای انسانی و حیوانی) و فعالیت های صنعتی وارد آب شوند.

برخی از میکروارگانیسم ها ممکن است به سلامت انسان آسیب برسانند (به نام پاتوژن ها). اگر آب بدون تصفیه مناسب برای از بین بردن پاتوژن مصرف شود، ممکن است باعث بیماری های مانند اسهال شود. بیماری که توسط آب پخش می شود، به عنوان بیماری آبی شناخته می شود.

میکروارگانیسم هایی که معمولا با بیماری های مرتبط با آب در ارتباط هستند:

باکتری ها (مانند اشرشیاکلی، Vibrio cholerae)؛
ویروسها (مثلا هپاتیت A)
پروتوزوئید (به عنوان مثال کریپتوسپوریدیوم، جیاردیا)
کلر یک ماده ضد عفونی کننده قوی است، یعنی ماده ای است که می تواند میکروارگانیسم ها را از بین ببرد یا غیرفعال کند.

کلرینگ فرایندی است که کلر به آب اضافه می شود تا میکروارگانیسم ها، از جمله پاتوژن های مضر را کشته یا غیرفعال کند. اگرچه کلر یک ماده ضدعفونی کننده موثر است، اما تمام میکروارگانیسم های مضر را از بین نمیبرد.

به طور کلی، کلر بر روی باکتری ها  تاثیر زیادی دارد. در برابر ویروس های معدودی موثر است و در برابر برخی از پروتئوائین ها نیز مؤثر است.

خواص فیزیکی و شیمیایی کلر :

کلر به صورت جامد (مثلا پودر)، مایع یا گاز وجود دارد. خصوصیات کلر مرتبط با بحث ضدعفونی کردن آب یا فاضلاب شامل موارد زیر می باشد:

کلر از نظر شیمیایی بسیار واکنش پذیر است و با مواد مختلف واکنش نشان می دهد، به عنوان مثال: مواد آلی، میکروارگانیسم ها، فلزات، مواد لوله و اتصالات لوله؛
کلر مایعی فرار است، بدین معنی که اگر در معرض هوا قرار بگیرد، ممکن است از فاز آب خارج شود و به هوا وارد شود
کلر دارای طعم متمایز، بومشخصه است که ممکن است توسط افراد هنگام بوییدن یا نوشیدن آب تشخیص داده شود
کلر بسیار محرک است، به این معنی که می تواند باعث تحریک شدید و سوختگی های شیمیایی در بافت های انسانی مانند پوست شود و هم چنین امکان آسیب به مواد مانند لوله ها شود. به همین جهت، کلر باید با دقت ذخیره و مورد استفاده قرار گیرد
پس از ضدعفونی، کلر ممکن است در آب باقی بماند این امر باعث می شود تا آب را از رشد مجدد میکروارگانیسم های مضر در حین ذخیره و توزیع به مصرف کننده محافظت کند.
گاز کلر معمولا شامل کلر خالص است. با این حال، پودر کلر و مایع حاوی کلر خالص نیستند و با سایر مواد (مانند کلسیم، سدیم یا آب) مخلوط می شوند. از این جهت، قدرت کلر را در پودر کلر یا مایع کلر با عنوان غلظت کلر در این مواد می سنجند. به طور معمول، این مساله با عنوان درصد (٪) کلر موجود بیان می شود.