به طور كلي هر ماده معدنی يا آلي كه عناصر مورد نياز گياه را از نظر كمی و كيفی تأمين كند و باعث بهبود وضعيت گياه از لحاظ رشد، عملكرد و مقاومت به بيماری ها شود، كود ناميده می شود. عدم مديريت صحيح در مصرف کود در دارز مدت موجب اختلال در تعادل تغذيه ای خاک و گياه و در نهايت کاهش محصول می گردد و چنانچه در ناهنجاری های تغذيه ای غلظت عنصر غذايی در گياه از حد متعادل خارج شده و در نتيجه تعادل تغذيه ای به هم بخورد گياه از لحاظ عملکرد کمی و کيفی دچار خسران می شود.
كودها به دو دسته اصلي تقسيم مي شود:
الف- كودهای شيميايی يا معدنی
ب- كودهای آلی و بيولوژيك
الف- كودهاي شيميايی يا معدنی :
اين دسته از كودها شامل كودهای ازته، كودهای فسفاته، كود كامل ماكرو، كودهای گوگردی، کودهای آهن و كودهای ريز مغذی و... مي شود.
ب- كودهای آلی يا بيولوژيك :
اين دسته از كودها شامل كودهاي حيوانی و صنعتی، كود سبز و كود بيولوژيك می باشد.
كود مورد بررسی در اين گزارش كود كامل ماكرو است كه طبق تعاريف د ر دسته اول يعنی كودهای شيميايی و معدنی قرار می گيرد.
كود كامل به صورت جامد :
كود كامل ماكرو از مهمترين كودهاي توليد داخل كشور است كه داراي سه عنصر اصلي ازت، فسفر و نيز پتاسيم است و تحت عنوان NPK شناخته مي شود . بعضاً در تركيب اين كود از تركيبات روي نيز به ميزان بسيار كم استفاده می شود. اين كود مصرف عمده و فراوانی در بخش كشاور زی داشته و به صورت گرانول به بازار عرضه می گردد. استفاده از كود ماكرو در مقايسه با كودهای ازته، فسفر و پتاسيم سبب استفاده بهينه از خاك مي شود.
موارد كاربرد :
انسان برای تأمين غذا كه مهمترين نياز اوست مي بايست از تمامي عوامل مؤثر در تهيه آن استفاده نمايد.
با توجه به رابطه مستقيم مواد غذايي با بخش كشاورزي و همچنين با توجه به روند روز افزون جمعيت جهاني، اين بخش بايد مورد توجه ويژه اي قرار گيرد ، تا با افزايش بهره وري از طريق استفاده بهينه از نهاده هاي كشاورزي از جمله كودهاي شيميايي مواد غذايي مناسب و كافي تهيه شود. بطور كلي عوامل متعددی نظير آب، كود، حاصلخيزي خاك و دفع آفات در ميزان توليدات كشاورزي دخيل هستند. اما در سال ١٩٩٨ در بيانيه جهاني غذا (WFS)حاصلخيزي خاك به عنوان مهمترين عامل كليدي در برقراري امنيت غذايي و كشاورزي پايدار ذكر شده است.از طرف ديگر مهمترين عامل در حاصلخيزی خاك، كود دهی می باشد. به طوريكه مطالعات انجام شده طی سه دهه گذشته بيانگر آن است كه ٣٣ الی ٦٠ درصد افزايش توليدات كشاورزی مرهون مصرف كود در زمين های كشاورزی بوده است.
به عبارت ديگر كاربرد اصلي كود كامل ماكرو همچون ساير كودهاي شيميايي تأمين عناصر غذايي خاك به منظور تأمين نياز غذايي گياهان جهت حداكثر بهره وري از خاك است.
كود كامل ماكرو هم در زمين هاي زراعي و هم در زمين هاي باغباني و نيز اراضي شور مورد استفاده قرار مي گيرد.كود كامل مورد استفاده در زمين هاي زراعي بيش از ٩٥ درصد مصرف كود كامل را به خود اختصاص مي دهد. كود كامل مورد استفاده در اين زمينه به صورت گرانول توليد و مصرف می شود. اين كود برای تمام محصولات كشاورزی مناسب می باشد ولی لازم است قبل از كشت با استفاده از عميق كاری و يا شخم زمين در محل های علامت گذاری شده زير خاك قرار گيرند.
در باغباني و اراضي شور نيز كود كامل ماكرو مورد استفاده قرار مي گيرد. اما ترجيحاً توصيه براي مصرف اين كود بايستي براساس آزمون خاك صورت گيرد . اين كود در مرحله قبل از كاشت درخت در چاله غرس نهال و يا در اوايل فصل به عنوان كود پايه مورد استفاده قرار مي گيرد.همچنين اين كود در درختاني كه مشكل زرد برگي مشابه علائم كمبود ازت و روي دارند نيز مورد استفاده قرار می گيرد.علاوه بر آن اين كود برای محصولاتی كه نياز به پتاسيم بالا دارند ، نيز مورد استفاده قرار می گيرد . مانند محصولات جاليزی به عنوان كود پايه در زمان كاشت و يا در مرحله خاك دهی مناسب می باشد.
كود كامل ماكرو در خا ك هايی كه ميزان فسفر و پتاسيم آن بالاست، مورد استفاده قرار نمی گيرد. در بعضی موارد نيز اين كود در سيستم آبياری تزريق شده و به همراه آب به خاك داده می شود.
با توجه به عدم وجود يون كلر در اين كود می توان از آن در مزارعي كه احتمال وجود يون كلر بالا به دليل شوري وجود دارد نيز استفاده نمود.در كشت انواع صيفي و سبزي نيز اين كود مي تواند هم به صورت تقسيط و هم قبل از كاشت وهم به شكل نواري با جايگزيني عمقي مصرف گردد. يكی از نكات بسيار مهم در بكار گيری كودهای ماكرو كنترل كيفيت آنها پيش از مصرف است . به طور كلي كودهای توليد شده توسط بخش خصوصی و پتروشيمی ها و همچنين كودهاي وارداتي مستمرا تحت كنترل كيفي و آزمايشگاهي قرار مي گيرند و در صورت غير استاندارد بودن از توزيع آنها جلوگيري مي شود. اين امر بدين صورت انجام مي شود كه كودهاي وارداتي توسط نمايندگی هاي بنادر مطابق روش های استا ندارد نمونه برداری شده و برای شركت خدمات حمايتی جهت آزمايش و تائيد فرستاده می شود . بخش كنترل كيفي امور كود نيز كودهاي ارسالي را از نظر ظاهري بررسي و در صورت تاييد به آزمايشگاه ارسال مي شود.كودهای توليدی بخش خصوصی و پتروشيمی ها نيز توسط شعب شركت در مناطق نمونه برداری شده و همانند نمونه های وارداتی به بخش كنترل كيفيت ارسال می شود . به جز عناصر موثر كه می بايست در كودهای شيميايی در حد استاندارد باشد، عناصر سرب و كادميوم عناصر مضری هستند كه مي بايست ميزان آنها زير حد تعيين شده باشند